Aktualności
36. posiedzenie Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej
Podsumowanie działań Miejsca Pamięci Auschwitz w ostatnich latach – w szczególności w okresie pandemii – było głównym tematem posiedzenia Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, które odbyło się w Oświęcimiu i w Krakowie 23 i 24 listopada 2022 r. pod przewodnictwem dr. hab. Grzegorza Berendta.
Obrady rozpoczęła wizyta na terenie Muzeum. Członkowie MRO odwiedzili budowę nowego Centrum Obsługi Odwiedzających, które powstaje w bezpośredniej bliskości historycznego terenu Miejsca Pamięci dzięki wsparciu Unii Europejskiej oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dzięki realizacji projektu, uratowany przed zniszczeniem został historyczny budynek, w którym w czasie istnienia obozu mieściły się rzeźnia i mleczarnia.
Przy nowym Centrum Obsługi Odwiedzających – dzięki dotacji MKiDN oraz wsparciu Ronalda S. Laudera oraz Joela i Ulriki Citron – powstaje także nowoczesny, trzypiętrowy hostel. Utworzona w ten sposób baza noclegowa zapewni zakwaterowanie wolontariuszom, praktykantom i osobom biorącym udział w dłuższych pobytach studyjnych, konferencjach czy seminariach.
Oprócz tego członkowie Rady odwiedzili teren byłego obozu Auschwitz II-Birkenau, gdzie mogli zobaczyć zarówno prowadzone prace konserwatorskie w jednym z baraków murowanych, jak i jeden z historycznych budynków po konserwacji. Prace te finansowane są ze środków Fundacji Auschwitz-Birkenau. Zobaczyli także muzealne Pracownie Konserwatorskie.
Na początku głównej części posiedzenia, które odbywało się w siedzibie Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Szymon Giżyński oraz wiceminister edukacji i nauki Dariusz Piontkowski wręczyli akty powołania dwóm nieobecnym na pierwszym posiedzeniu członkom Rady: Romaniemu Rose oraz Janowi Erikowi Dubbelmanowi.
Dyrektor Muzeum dr Piotr M. A. Cywiński podsumował najważniejsze działania w Miejscu Pamięci Auschwitz, które miały miejsce w ciągu ostatnich czterech lat, od zakończenia trzeciej kadencji Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej oraz o planach Muzeum na najbliższy czas. Szczególnym doświadczeniem w ostatnim okresie był czas pandemii.
– Były to lata momentami całkowitego załamania frekwencji. To okres, kiedy szkoły funkcjonowały w zupełnie inny sposób, kiedy ruch turystyczny zamarł niemal całkowicie. To najtrudniejszy okres w funkcjonowaniu Miejsca Pamięci po 1989 r. Było to dla nas trudne wyzwanie. Zdecydowaliśmy się na wstrzymanie wszystkich inwestycji po to, aby ochronić zespół pracowników Muzeum. Było to możliwe m.in. dzięki rządowym tarczom osłonowym i dodatkowej pomocy MKiDN. Niezwykle poruszające było też wsparcie dosłownie tysięcy ludzi z całego świata, którzy odpowiedzieli na nasz apel i zdecydowali się na finansowe wsparcie misji Miejsca Pamięci w okresie pandemii – powiedział.
Dyrektor mówił także o tym, jak na frekwencję w Miejscu Pamięci wpłynął atak Rosji na Ukrainę. Muzeum na początku wojny wydało specjalne oświadczenie dostrzeżone w przestrzeni medialnej, a także uruchomiło specjalny program stypendialny dla konserwatorów z Ukrainy. Zdaniem Piotra Cywińskiego te i inne trudne doświadczenia ostatnich lat sprawiają, że przekaz płynący z Miejsca Pamięci musi zostać przemyślany na nowo.
– Pozostajemy w tej sprawie w kontakcie z innymi instytucjami, takimi jak Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie i Yad Vashem. Tragiczne wydarzenia na świecie w ostatnich latach sprawiają, że ponownie pojawiają się w dyskursie publicznym pytania dotyczące natury ludobójstwa oraz tego, na czym powinna polegać refleksja oparta o pamięć. Wszyscy musimy zastanawiać się, w jaki sposób docierać do serc i sumień odwiedzających, a także nad tym, w jaki sposób pamięć ma się stać punktem wyjścia do mówienia o naszej współczesnej odpowiedzialności za świat dziś i w przyszłości. Chcemy, by efektem wizyty była nie tylko wiedza o przeszłości, ale również moralny niepokój dziś. Taka pamięć może być bowiem kluczem do przyszłości – podkreślił.
Wśród najważniejszych sfer funkcjonowania Muzeum w ostatnich latach oraz w przyszłości dyrektor wymienił zachowanie autentyzmu Miejsca Pamięci, inwestycje, edukację, kwestię badań naukowych, a także wyzwania związane z komunikacją.
Dyrektor Cywiński mówił także o frekwencji i jej wpływie na sytuację budżetu Muzeum, a także o działaniach Fundacji Auschwitz-Birkenau, która wspiera finansowo konserwację Miejsca Pamięci. Mówiąc o kwestiach konserwatorskich Piotr Cywiński nawiązał do wizyty członków MRO na terenie byłego obozu Auschwitz II-Birkenau, gdzie mogli oni zobaczyć konserwowane baraki murowane.
– Mamy nadzieję, że wszystkie budynki murowane zostaną zakonserwowane w ciągu ok. 25 lat. Oznacza to, że będą one niewspółmiernie wzmocnione. Warto też podkreślić, że już za kilka tygodni suma łącznego wsparcia przekazanego do Muzeum przez Fundację Auschwitz-Birkenau na konserwację wyniesie 100 milionów złotych. To pokazuje wartość stworzonego przez nas narzędzia zabezpieczającego autentyzm Miejsca Pamięci, działa optymalnie – powiedział.
Wśród najważniejszych inwestycji realizowanych w Muzeum dyrektor wymienił tworzone Centrum Obsługi Odwiedzających oraz hostel, który będzie ogromnym wsparciem dla wolontariatu, laboratoria mikrobiologiczne w Pracowniach Konserwatorskich, a także ukończoną już nową siedzibę Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście.
– Nowa siedziba MCEAH, w której odbywa się to posiedzenie, to tak naprawdę nowe otwarcie dla naszej edukacji ze względu na rozmiar tej inwestycji. Sam budynek był gotowy już pod koniec 2019 r., jednak pandemia spowodowała, że dopiero teraz możemy korzystać z tej nowej przestrzeni i rozwijać bardzo różnorodne działania związane z edukacją rozszerzoną – pobytami studyjnymi, seminariami itp. Nie tylko dla uczniów i nauczycieli, ale też dla wielu innych grup zawodowych – podkreślił.
Mówiąc o edukacji, dyrektor Cywiński mówił nie tylko o wyzwaniach edukacji prowadzonej online w okresie podczas i po pandemii, ale też o nowym projekcie, który uruchomiony zostanie w przyszłym roku – zwiedzaniu Miejsca Pamięci online z przewodnikiem.
Dyrektor Cywiński wspomniał również o przygotowywanej Nowej Wystawie Głównej, planowanych ekspozycjach narodowych – w tym wystawie polskiej – o ekspozycjach czasowych w Muzeum, a także o pokazywanej w wielu miejscach na świecie wystawie „Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko”.
Wśród projektów badawczych Piotr Cywiński wymienił realizowane wraz z Archiwum Arolsen badania dokumentów archiwalnych, które poszerzają naszą wiedzę o więźniach obozu Auschwitz. Jego zdaniem największym sukcesem ostatnich lat jest opracowanie nowego kalendarium dziejów obozu Auschwitz: – Udało się uzupełnić, a także skorygować wydaną trzy dekady temu publikację opracowaną przez Danutę Czech. Pierwszy tom nowego kalendarium będzie gotowy pod koniec tego roku. Pracujemy już nad angielskim tłumaczeniem. To dzieło będzie służyć kolejnym pokoleniom. W najbliższych latach na podstawie tego kalendarium powstanie nowa monografia historii Auschwitz.
W sprawozdaniu mowa była również o publikacjach wydawanych przez Muzeum, a także roli i znaczeniu Muzeum na świecie, co pokazuje doświadczenie ostatnich okrągłych rocznic wyzwolenia obozu, czy skali obecności Muzeum w mediach społecznościowych.
Pierwszy dzień obrad zakończyła dyskusja członków Rady.
Drugiego dnia członkowie MRO wysłuchali raportów z działalności miejsc pamięci położonych na terenie byłych niemieckich obozów w Treblince i w Płaszowie, a posiedzenie zakończyła wizyta w Krakowie, w Miejscu Pamięci KL Plaszow.