Aktualności
14 czerwca - Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady
14 czerwca 1940 r. Niemcy skierowali z więzienia w Tarnowie do obozu Auschwitz grupę 728 Polaków. Wśród nich byli żołnierze kampanii wrześniowej, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci, a także niewielka grupa polskich Żydów. Data ta uznawana jest za początek funkcjonowania obozu. Decyzją Sejmu RP 14 czerwca obchodzony jest jako Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.
W obchodach 78. rocznicy pierwszego transportu Polaków do Auschwitz, które odbyły się w Oświęcimiu i w Harmężach wzięli udział byli więźniowie obozu Zdzisława Włodarczyk i Ryszard Machulik, przedstawiciele władz Rzeczpospolitej Polskiej: wicepremier RP Beata Szydło oraz wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin, przedstawiciele Kancelarii Prezydenta, Senatu RP, a także parlamentarzyści, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, władz samorządowych, instytucji i stowarzyszeń współorganizujących obchody, dyrekcja i pracownicy Muzeum Auschwitz, a także wszyscy pragnący upamiętnić wydarzenia z 14 czerwca 1940 r.
Obchody rozpoczęły się w Centrum św. Maksymiliana w Harmężach, gdzie prezentowana jest wystawa prac autorstwa więźnia pierwszego transportu nr 423 Mariana Kołodzieja „Klisze pamięci. Labirynty”. Odprawiono tam uroczystą mszę świętą, której przewodniczył biskup Roman Pindel, ordynariusz diecezji bielsko-żywieckiej.
– Zanim wyruszył pierwszy transport z Tarnowa do Auschwitz, dużo wcześniej machina propagandowa Niemiec hitlerowskich odpowiednio przedstawiała Polskę, Polaków, rzekome zagrożenia z jej strony, zwłaszcza wobec mniejszości niemieckiej. Dużo wcześniej przygotowywano listy powstańców, inteligencji, duchownych, aby rozpocząć planowaną eksterminację tych, którzy mogli być zaczątkiem jakiegokolwiek oporu wobec najeźdźcy. Zanim zaczęto budować obozy, wpierw w publikacjach, w masowych zgromadzeniach, a nawet rozprawach naukowych zaczęto kwalifikować grupy społeczne i narodowe jako przeciwników nowego porządku – mówił bp Pindel.
Po Mszy goście zwiedzili wystawę prac Mariana Kołodzieja. Odczytano wówczas nazwiska wszystkich więźniów pierwszego transportu.
W Harmężach wicepremier Beata Szydło, wiceminister Jarosław Sellin oraz przedstawciele Powiatu Oświęcimskiego podpisali umowę dotyczącą utworzenia muzeum poświęconego Polakom niosącym pomoc więźniom obozu Auschwitz-Birkenau.
Następnie wieńce złożono pod tablicą poświęconą pierwszemu transportowi na budynku dawnego Polskiego Monopolu Tytoniowego, nieopodal terenu dzisiejszego Muzeum Auschwitz. To tam 14 czerwca 1940 r. esesmani umieścili więźniów na okres kwarantanny, a dziś mieści się tam Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. rtm. Witolda Pileckiego.
Główna część obchodów miała miejsce na terenie byłego obozu Auschwitz I. Przed blokiem 11 zabrzmiał hymn RP, a następnie delegacje złożyły znicze pod Ścianą Śmierci na dziedzińcu bloku, upamiętniając wszystkie ofiary niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz.
Na zakończenie oficjalnie otwarto nową wystawę Muzeum poświęconą ruchowi oporu w KL Auschwitz. Mieści się ona w dwóch zachowanych oryginalnie salach na parterze bloku 11.
Organizatorami obchodów było Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz:
• Centrum św. Maksymiliana w Harmężach
• Centrum Żydowskie w Oświęcimiu
• Fundacja Pamięci Ofiar Auschwitz-Birkenau
• Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau
• Fundacja Pomnik Hospicjum Miastu Oświęcim
• Fundacja Wiara i Prawda
• Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Krakowie
• Krakowska Fundacja, Centrum Informacji, Spotkań i Dialogu, Wychowania i Modlitwy w Oświęcimiu
• Kuria Diecezjalna Bielsko-Żywiecka
• Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu
• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. rtm. Witolda Pileckiego w Oświęcimiu
• Prowincja św. Antoniego i bł. Jakuba Strzemię Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych Franciszkanów
• Stowarzyszenie Auschwitz Memento
• Stowarzyszenie Romów w Polsce
• Towarzystwo Opieki nad Oświęcimiem
Samorządy:
• Gmina Oświęcim
• Miasto Oświęcim
• Miasto Tarnów
• Starostwo Powiatowe w Oświęcimiu
14 czerwca 1940 r. Niemcy skierowali z więzienia w Tarnowie do obozu Auschwitz grupę 728 Polaków. Wśród nich byli żołnierze kampanii wrześniowej, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci, a także niewielka grupa polskich Żydów. Otrzymali oni numery od 31 do 758 i umieszczono ich na okres kwarantanny w budynkach dawnego Polskiego Monopolu Tytoniowego, nieopodal terenu dzisiejszego Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau (dziś znajduje się tam Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. rtm. Witolda Pileckiego).Pierwsze obozowe numery otrzymali przywiezieni wcześniej przez esesmanów do Auschwitz niemieccy więźniowie kryminalni przeniesieni z obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, którzy objęli stanowiska funkcyjnych.
Z 728 więźniów deportowanych 14 czerwca 1940 r. z Tarnowa do KL Auschwitz wojnę przeżyło 298, zginęło 272, a w przypadku 158 los jest nieznany.
Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau wydało książkę autorstwa dyrektora Muzeum Auschwitz dr. Piotra M. A. Cywińskiego pt. „Początki Auschwitz w pamięci pierwszego transportu polskich więźniów politycznych”. W publikacji fragmenty relacji byłych więźniów z pierwszego transportu zestawiono w siedmiu rozdziałach tworzących płynnie opowiedzianą historię 728 mężczyzn, którzy m.in. za działalność konspiracyjną oraz próby przedostania się do armii polskiej we Francji, trafili z więzienia w Tarnowie do obozu Auschwitz.
Opowieść rozpoczyna się od samego momentu aresztowań i przewożenia do więzienia w Tarnowie, kończy się natomiast najdłuższym apelem po pierwszej ucieczce więźnia Auschwitz, Tadeusza Wiejowskiego, która miała miejsce 6 lipca 1940 r. Wówczas, już po nadaniu numerów obozowych, morderczej kwarantannie, przebraniu w pasiaki i nałożeniu obowiązku niewolniczej pracy, rytuał „lagrowania”, czyli wtłaczania człowieka w obozowy system terroru, dobiegł końca.
O pierwszych tygodniach nowo tworzonego niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz i o jego pierwszych więźniach opowiada także lekcja internetowa „Pierwsze transporty Polaków do Auschwitz”. Przybliża ona historię transportów Polaków z dystryktu krakowskiego w Generalnym Gubernatorstwie: z więzień w Tarnowie (14 czerwca 1940 r.), Nowym Wiśniczu (20 czerwca 1940 r.) i Montelupich w Krakowie (18 lipca 1940 r.), oraz grupy 271 więźniów przywiezionych do obozu Auschwitz w czerwcu i na początku lipca 1940 r., z obozu przejściowego w Sosnowcu w rejencji katowickiej.
