Materiały ruchu oporu
Opis dokumentu
Wykaz więźniarek Polek zmarłych i zamordowanych w KL Auschwitz-Birkenau został sporządzony na podstawie Księgi zmarłych kobiet, prowadzonej w kancelarii szpitala obozu kobiecego (Schreibstube HKB) w Birkenau (BIa). Wpisy w tym dokumencie były robione według dat zgonu na podstawie meldunków napływających do kancelarii szpitala z poszczególnych bloków obozu kobiecego.
W kancelarii szpitalnej pracowała jako pisarka więźniarka Monika Galica (nr 6814), która na małych skrawkach przebitki maszynowej potajemnie robiła wypisy z Księgi zmarłych więźniarek. Karteczki z numerami, nazwiskami oraz datą zgonu więźniarek przekazywała Antoninie Piątkowskiej (nr 6805).
Czas powstania
Wykaz zmarłych i zamordowanych więźniarek zawiera 6664 nazwiska kobiet deportowanych do KL Auschwitz-Birkenau w okresie od 28.03.1942 roku do października 1944 roku. Daty ich zgonów obejmują okres od 10.08.1942 do 5.01.1945 roku.
Historia zachowania dokumentu
Odpisy z Księgi zmarłych kobiet sporządzone przez Monikę Galicę, Antonina Piątkowska przechowywała w różnych schowkach na terenie obozu kobiecego, m. in. pod betonem w umywalni bloku 4. W przenoszeniu i ukryciu tych dokumentów pomagała jej więźniarka Zofia Gawron (nr 44097) oraz więźniowie Władysław Urbański (nr 62452) i Wacław Szparadziński (nr 11013), zatrudnieni w komandzie Zimmereibarakenbau przy naprawie i przebudowie baraków.
W październiku 1944 roku, w związku z likwidacją obozu kobiecego na odcinku BIa i BIb i przeniesieniem więźniarek na odcinek BII, Piątkowska zmuszona była wydobyć ze schowka ukryte dokumenty. Następnie zaszyła je w pasie i w ten sposób przemyciła do byłego obozu cygańskiego (na odcinek BIIe), gdzie zostały przeniesione więźniarki ze szpitala obozu kobiecego. Antonina Piątkowska nie znając nowego terenu, nie mogła ukryć dokumentów i przez dwa tygodnie nosiła je przy sobie. W tym czasie Zofia Gawron nawiązała kontakty z obozem męskim i przez robotnika cywilnego – Franciszka Zabuge – wysłała je poza obóz do swoich rodziców zamieszkałych w Brzeszczach, koło Oświęcimia. Rodzina Gawronów otrzymane dokumenty ukryła w słoikach i zakopała w ogrodzie. Po powrocie z obozu, w maju 1945 roku, Piątkowska odebrała od Gawronów dokumenty i Wykaz zmarłych i zamordowanych więźniarek przekazała na ręce kardynała Adama Stefana Sapiehy do organizacji „Caritas” w Krakowie. W styczniu1946 roku ks. Stanisław Jasiński, kierujący organizacją „Caritas”, dokument ten przekazał do Krakowskiej Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce.
Baza danych
Na podstawie Wykazu zmarłych i zamordowanych więźniarek Polek w 1996 roku została sporządzona baza danych. Znajduje się w niej 6664 rekordów osobowych więźniarek, które włączono do Centralnego Rejestru Więźniów prowadzonego przez Repozytorium Cyfrowe Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Opracowała Małgorzata J. Hałat