Obozy przejściowe

Obozy przejściowe dla jeńców niemieckich oraz dla obywateli polskich

Najpóźniej w kwietniu-maju 1945 r. sowieckie władze wojskowe utworzyły w byłym obozie macierzystym i w dawnym Birkenau obozy przejściowe dla jeńców niemieckich. W drugim z nich osadzeni zostali również obywatele polscy z Górnego Śląska i Opolszczyzny, którzy w czasie okupacji podpisali volkslistę. Obóz przejściowy w dawnym obozie macierzystym istniał do jesieni 1945 r., natomiast w Birkenau prawdopodobnie do marca 1946 r. Obok nich funkcjonował jeszcze jeden obóz umieszczony w budynkach dawnego „Gemeinschaftslagru” (obozu dla robotników przymusowych-pracowników niemieckich firm budowlanych), który zarządzany był przez Państwowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego (PUBP). Istniał on od lutego 1945 r. do kwietnia następnego roku, gdy został przeniesiony do Jaworzna. W trzech blokach miał swoją siedzibę PUBP, natomiast w pięciu barakach drewnianych władze przetrzymywały osoby podejrzewane o brak lojalności wobec państwa polskiego, które pochodziły głównie z Bielska, Białej i okolicy, a także z Górnego Śląska.

Jeńcy i cywile osadzeni w tych obozach wykorzystywani byli do prac porządkowych, rozbiórki baraków drewnianych, a przede wszystkim do demontażu urządzeń i instalacji w byłej fabryce IG Farben w Dworach. Urządzenia te i instalacje wywożone były następnie do Związku Sowieckiego. Wśród jeńców niemieckich znajdowali się także Polacy z Górnego Śląska przymusowo wcieleni do Wehrmachtu. Również wśród internowanych osób, znaleźli się Polacy ujęci przez Sowietów w ramach tzw. zabezpieczania zaplecza frontu (w okolicach Bielska, Białej, Rybnika, Raciborza) oraz podejrzewani o sprzeciw wobec nowego porządku politycznego. W sierpniu i wrześniu 1945 r. władze sowieckie zwolniły z obozu w dawnym Birkenau przetrzymywanych w nim Polaków.