Wstrzymanie masowej zagłady

W listopadzie 1944 r. wstrzymano masową zagładę Żydów w komorach gazowych. W ciągu września, października i listo­pada 1944 r. zgładzono większość więźniów-Żydów zatrudnionych przy obsłu­dze krematoriów i komór gazowych, jako bezpośrednich świadków eksterminacji. 7 października 1944 r., podczas powstania więźniów z obsługi krematoriów (Sonderkommando) zginęło ponad 400 Żydów. Kilkudziesięciu członków Sonderkommando zachowano przy życiu aż do ostatecznej likwidacji obozu.

Do końca 1944 r. rozebrano kremato­rium IV, zniszczone podczas buntu Sonderkommando. W ciągu listopada i gru­dnia 1944 r., przygotowano do wysadzenia po­zostałe trzy budynki krematoryjne. Zde­montowano urządzenia techniczne w ko­morach gazowych i halach pieców w kre­matoriach II i III i w większości wywie­ziono w głąb Niemiec. Krema­torium V, wraz z komorami gazowymi, pozostawiono jednak w stanie pełnej sprawności aż do drugiej połowy sty­cznia 1945 r.

W końcu 1944 r., w ramach zacierania śla­dów i niszczenia dowodów zbrodni do­konanych w obozie, likwi­dowano pospiesznie w Auschwitz-Birkenau doły zawierające prochy ludzkie (doły spaleniskowe oraz przeznaczone na popioły z pieców krematoryjnych). Wzmożono praktykowane od dawna ni­szczenie wykorzystanych, nieprzydat­nych już akt, m.in. kartotek i rejestrów więźniów. Przystąpiono do palenia imiennych wykazów Żydów deportowa­nych na zagładę w Auschwitz.

W ostatnich miesiącach funkcjonowania KL Auschwitz wywieziono z niego duże ilości materiałów budowlanych oraz rzeczy za­grabionych Żydom − ofiarom masowej za­głady.

W połowie stycznia 1945 r., wkrótce po rozpoczęciu przez Armię Czerwoną ofensywy wiślańsko-odrzańskiej, Niemcy przystąpili do osta­tecznej ewakuacji i likwidacji obozu.